پنج سناریوی احتمالی برای آینده جهان در پی بحران اوکراین
به نقل از خبرگزاری ایسنا: یک استاد دانشگاه «جنگ محدود و کنترلشده با برتری روسیه»، «جنگ محدود و کنترلشده با شکست روسیه»، «آتشبس فوری و مصالحه»، «جنگ نامحدود و قابل کنترل» و «جنگ نامحدود و غیر قابل کنترل» را به عنوان پنج سناریوی محتمل برای آینده جهان در پرتو بحران اوکراین عنوان کرد.
محمدرضا حافظنیا، استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، عصر چهارشنبه در وبیناری تخصصی که با موضوع «سرنوشت آینده جهان در پرتو رقابتهای ژئواستراتژیک قدرتها با تأکید بر بحران ژئوپلیتیکی اوکراین» از سوی گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس و انجمن ژئوپلیتیک ایران و همچنین سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح دانشگاه افسری امام علی(ع) برگزار شد، ویژگیهای ژئوپلیتیکی اوکراین به عنوان سرچشمه و انگیزه بحران کنونی را برشمرد و گفت: قرارگرفتن در موقعیت ژئوپلیتیکی حائل بین روسیه با ناتو و اتحادیه اروپا، داشتن موقعیت ترانزیتی و کنترلی بین سیستم فضایی آسیا و اروپا، قرارگرفتن در فضای جغرافیایی اوراسیا و مجاورت با روسیه، برخورداری از ساختار فضایی و انسانی تقسیمشده شرقی و غربی، داشتن موقعیت مفصلی و دروازهای در سطح اتصال دو بلوک قدرت جهانی، داشتن پتانسیل ذاتی رقابت و تقابل با روسیه به عنوان قدرت سطح اول سیستم اسلاویک از جمله ویژگیهای اوکراین است.
وی پیوند تاریخی ساختاری با روسیه و نیز نگرش روسها به اوکراین و کیف به عنوان نیای فضایی روسیه، داشتن ارزش اقتصادی و غذایی فضای جغرافیایی اوکراین با خاک حاصلخیز، داشتن ارزشهای جغرافیایی زیرساختی و روساختی شامل موقعیت استراتژیک دریایی، ظرفیتهای تکنولوژیک فضایی و اتمی، صنایع، علم و فناوری، کشاورزی، منابع طبیعی، منابع آب، منابع نیروی انسانی متخصص و معادن، داشتن موقعیت همسایگی بزرگترین پیمان نظامی جهان و نیز اتحادیه اروپا، دسترسی به مسکو و غرب و روسیه بهعنوان ابزار کنترل و مهار روسیه توسط رقبای ژئواستراتژیک، وجود احساس هویت ملی و ناسیونالیسم اوکراینی مستقل و متفاوت از هویت روسی در بین اکثریت جمعیت اوکراین بهعنوان سرچشمه دگرپنداری، قهر، رقابت، جداییگزینی، تقابل و مقاومت را از دیگر ویژگیهای ژئوپلیتیکی اوکراین عنوان کرد.
این مدرس دانشگاه در ادامه سخنرانی خود پنج سناریوی محتمل برای آینده جهان به دنبال بحران اوکراین را مطرح و خاطرنشان کرد: اولین سناریوی محتمل برای بحران اوکراین «جنگ محدود و کنترلشده با برتری روسیه» است. در این سناریو کنترل بحران اوکراین در داخل مرزهای این کشور و نهایتاً آتشبس و پایان درگیری با برتری روسیه در پرتو مذاکرات، تلاشها و تفاهمات سیاسی و دیپلماتیک دوجانبه، چندجانبه و بینالمللی رخ خواهد داد.
حافظنیا ادامه داد: تحقق اهداف و خواستههای روسیه و تقویت اندیشه اوراسیاگرایی در فضای سیاسی روسیه، بازگشت اوکراین به شرایط موقعیت حایل و تبدیلشدن به قلمروی ژئوپلیتیکی روسیه، ارتقای منزلت ژئوپلیتیکی روسیه در آسیا و جهان، افزایش توان چانهزنی روسیه در امور منطقهای و جهانی و توسعه حوزه نفوذ آن در قلمروهای سنتی غرب، بهبود و توسعه مناسبات دوجانبه و چندجانبه روسیه و متحدان، رشد وسوسههای فضایی روسیه برای قلمروگشایی جغرافیایی و ژئوپلیتیکی بهویژه در غرب و جنوب روسیه و همچنین تغییر محسوس در موازنه قدرت جهانی به نفع روسیه و به ضرر آمریکا، اروپا و ناتو از نتایج سناریو جنگ محدود و کنترلشده با برتری روسیه در بحران اوکراین است.
وی «جنگ محدود و کنترلشده با شکست روسیه» را دومین سناریوی بحران اوکراین عنوان کرد و گفت: در این سناریو مقاومت اوکراینیها با حمایت رقبای روسیه اعم از آمریکا، اروپا و ناتو و پایان جنگ و بحران با شکست روسیه در داخل مرزهای اوکراین صورت میگیرد و از نتایج آن میتوان به کاهش منزلت ژئوپلیتیکی روسیه در منطقه و جهان در مقابل افزایش منزلت اوکراین، تغییر موازنه قدرت جهانی به نفع عائله استراتژی بحری (آمریکا، اروپا، ناتو و متحدان آنها) و افزایش منزلت ژئوپلیتیکی آنان تحول در ساختارهای فضایی سیاسی حقوقی و اقتصادی جهان به نفع آمریکا ناتو و متحدان آنها، انقباض فضایی روسیه و تبدیلشدن آن به کشوری عادی فرودست و قابل کنترل و قرارگرفتن چین در موقعیت ژئوپلیتیکی فرودست و تشدید فرآیند رقابت و تقابل بین آمریکا و له استراتژی بحری با چین اشاره کرد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «آتشبس فوری و مصالحه» سومین سناریوی محتمل برای آینده جهان در پی بحران اوکراین است. در این سناریو اوکراین و روسیه در پرتو مذاکرات دو و چندجانبه به تفاهم رسیده و بدون قید و شرط اعلام آتشبس میکنند و ارتش روسیه نیز به پشت مرزهای مشترک باز میگردد. نتیجه این سناریو کاهش یا پایان بحران با کمترین خسارات و تلفات انسانی، مادی و اقتصادی، تثبیت بیطرفی و موقعیت ژئوپلیتیکی حائل و استقلال اوکراین، تضمین صلح و امنیت در قلمرو اوراسیا و جهان و نیز حفظ ثبات وضع و ژئوپلیتیکی موجود و تداوم دوره گذار ژئوپلیتیکی در جهان است.
حافظنیا «جنگ نامحدود و قابل کنترل» را به عنوان چهارمین سناریوی احتمالی برای آینده جهان در پی بحران اوکراین بود عنوان کرد و گفت: بر اساس این سناریو شاهد تشدید درگیری نظامی و گسترش آن به خارج از اوکراین و فضاهای پیرامونی روسیه و نیز قلمروی ناتو در اروپا خواهیم بود. از نتایج وقوع این سناریو شروع جنگ جهانی تمامعیار در مناطق اوراسیا و آتلانتیک با برتری اولیه روسیه و برتری ثانویه ناتو و آمریکا، افزایش تلاشهای سازمان ملل تضعیفشده، چین، هند و سایر کشورهای جهان برای کنترل طرفین درگیر و مهار بحران گسترش اعتراضات مدنی و شهروندی در جهان برای صلحطلبی و نفرت از جنگ و درگیری بهویژه در روسیه و اروپا و آمریکا و بهبود منزلت ژئوپلیتیکی چین در سیستم جهانی به عنوان قدرت دستنخورده و تعیینکننده در نظام آینده جهان اشاره کرد.
وی ادامه داد: در سناریوی پنجم محتمل برای آینده جهان در پی بحران اوکراین «جنگ نامحدود و غیر قابل کنترل» است. در این سناریو شاهد تشدید درگیری نظامی و گسترش آن به خارج از اوکراین و فضاهای پیرامونی روسیه و نیز قلمروی ناتو و سپس به کل جهان خواهیم بود؛ صفآرایی اجزا و عائله دو استراتژی بری (روسیه، چین و متحدان آنها) و بحری در برابر همدیگر را و گسترش جنگی تمامعیار، مخرب و هستهای به تمام جهان و فضاهای بین سیارهای و ستارهای، تخریب میراث تمدنی، اقتصادی، زیستی، تکنولوژیک، سکونتگاهی و ارتباطی بشر، تحمیل رنج و مصیبت جسمی و روحی، قحطی و بیماریهای واگیردار بر ملتها و ابنای بشر در سراسر جهان و تهدید حیات بشر و احتمال انقراض نسل انسان و سایر موجودات زنده از جمله نتایج وقوع سناریوی جنگ نامحدود و غیر قابل کنترل در آینده بحران اوکراین است.
این مدرس دانشگاه سناریوهای جنگ محدود و کنترلشده با برتری روسیه و جنگ محدود و کنترلشده با شکست روسیه را به دلیل پیامدهای آنها سناریوهایی نامطلوب عنوان کرد که احتمال وقوع آنها زیاد است.
حافظنیا خاطر نشان کرد: در صورتی که سناریوی جنگ محدود و کنترلشده با برتری روسیه تحققپذیر نباشد و سناریوی دوم یعنی جنگ محدود و کنترلشده با شکست روسیه از احتمال بیشتری برخوردار شود، آنگاه سناریوی جنگ نامحدود و قابل کنترل در دستور کار روسیه قرار خواهد گرفت که این موضوع نگرانکننده است و طرف مقابل را وارد جنگی تمامعیار میکند. بنابراین همه باید تلاش کنند تا بحران اوکراین در کوتاهمدت پایان یابد.
وی همچنین با بیان این که «سناریوی پنجم یعنی جنگ نامحدود و غیر قابل کنترل بدترین سناریو و حاوی پیامی بد برای بشریت و ساکنان جهان است» اظهار کرد: سناریوی سوم یعنی آتشبس فوری و مصالحه بهترین سناریو حاوی پیام خوبی برای ملتها و ابنای بشر است اما متاسفانه احتمال وقوع آن ضعیف است.
این استاد دانشگاه همچنین با بیان این که «رقابت و منازعه دو گروه قدرت جهانی و به عبارتی متحدان و عائله استراتژیهای بری و بحری در جهان کنونی ماهیت امپریالیستی دارد»، اظهار کرد: به این فرآیند کشمکش فضایی بین بلوکهای قدرت فلسفه انسانگرایانه امنیتی و صلحآمیز جهانی ندارد. در واقع این فرآیند، جنگی امپریالیستی است که بانیان رهبران سیاسی امپریالیست و خودکامه دو بلوک قدرت رقیب جهانی هستند که با کمال تاسف باید هزینه جانی روحی مادی و مالی آن را تا سر حد نابودی همه چیز، در ابتدا ملتها و شهروندان فضاهای جغرافیایی درگیر و سپس کل بشریت پرداخت کنند.
منبع: https://khabaronline.ir/news/1611051
بازدید کل: 808 , بازدید امروز: 1
دکتر محمدرضا حافظ نیا متولد۱۳۳۴ در روستای خراشاد شهرستان بیرجند، و استاد پایه 44 گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس است. تخصص ایشان جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است. وی در سال ۱۳۶۹ به عنوان اولین فارغ التحصیل دوره های دکتری دانشگاه تربیت مدرس موفق به اخذ مدرک دکتری در رشته جغرافیای سیاسی شد.
0 نظرات