فضا:. فضا عبارتست از مجموعه ای از مکانها که با هم دارای ارتباط نظام یافته و سیستماتیک باشند. در مقیاس شهرها، کلیت شهر بر روی نقشه، یک مکان است. ولی شهر خود دارای فضای سه بعدی است که واجد انبوهی از مکانهای خردتر است که در درون شهر با یکدیگر دارای روابط سیستماتیک می باشند. بر این اساس فضای شهری در واقع یک اکوسیستم جغرافیایی را تشکیل می دهد.
Author: دکتر محمدرضا حافظ نیا
سخنرانی مبانی فلسفی پایداری و ابدی بودن مرزها
سخنرانی مبانی فلسفی پایداری و ابدی بودن مرزها، در همایش مرز در دانشگاه فردوسی مشهد- ۷ آبان ۱۳۹۹
طرح تحول بنیادین ساختار سازمانی و دستگاه اداری حکومت جمهوری اسلامی ایران
طرح تحول بنیادین ساختار سازمانی و دستگاه اداری حکومت جمهوری اسلامی ایران
( مبتنی بر فلسفه جغرافیایی حکومت )
از:دکتر محمدرضا حافظ نیا
استاد جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تربیت مدرس
برای ارائه به:
همایش ملی جغرافیای سیاسی کاربردی، مهر ماه 1391
بلحاظ نظری از منظر جغرافیای سیاسی، کشور به عنوان پدیده ای سیاسی/ فضایی از سه رکن اساسی به شرح زیر برخوردار است ( حافظ نیا،1381: 7):
- سرزمین، یا قلمرو جغرافیایی زیستگاه ملت، و نیز قلمرو فرمانروایی اعتباری حکومت که ممکن است الحاق و انتزاع در آن صورت بگیرد. اما پایدار و ابدی است. هر چند ممکن است همراه با انسان‌های ساکن و وابسته به آن دارای انقباض و انبساط فضایی بشود.
- ملت، یا سازه انسانی، که زیستگاهشان قلمرو جغرافیایی کشور است «Homeland-Motherland» و از حق طبیعی تابعیت و نتیجتا از حقوق شهروندی برخوردارند، و با حفظ رابطه نسلی بین پیشینیان و آیندگان، موجودی ابدی و پایدار می باشد. ملت خط تاریخی دارد یعنی گذشته، حال و آینده آن بهم مرتبط است.
- حکومت، از منظر جغرافیای سیاسی، حکومت و یا ساختار سیاسی کشورها رو بنا هستند و زیربنای آن دو رکن: قلمرو سرزمین و ملت می باشد. حکومت از لحاظ انتزاعی پایدار و ابدی است ولی بلحاظ واقعی ابدی نیست و متغیر و ناثابت است. چون حکومت‌ها و رژیم‌ها تغییر می‌کنند و هیچ حکومت و رژیم خاصی، ابدی نبوده و نمی باشد. شاخص رژیم‌ها ایدئولوژی سیاسی و قانون اساسی آنها است. حکومت یعنی کل ساختار سیاسی، اما دولت یعنی قوه مجریه.
انتشار ویروس کرونا و بی عدالتی فضایی/ جغرافیایی
انتشار ویروس کرونا و بی عدالتی فضایی/ جغرافیایی
از:
دکتر محمدرضا حافظ نیا. استاد گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
دکتر مصطفی قادری حاجت. استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
نابرابری های ناشی از توزیع نامتوازن ثروت، فرصت و قدرت در بین مکانها و فضاهای جغرافیایی به عنوان زیستگاه سازه های انسانی که از آن تحت عنوان بی عدالتی فضایی/ جغرافیایی یاد می شود، یکی از پیشرانه های گسترش و تشدید اثرات مخرب بیماریهای اپیدمیک از جمله ویروس کووید 19 است. شکاف فقر و ثروت در فضاهای جغرافیایی به عنوان پدیده ای شوم، مهمترین خروجی ملموس بیعدالتی فضایی به حساب می آید. فقر عامل تشدید بیماریهای زمینه ای و باعث کاهش سن آسیب‌پذیری در برابر بیماریهای مختلف می‌شود. این نوشتار ضمن بررسی مقدماتی اثرگذاری بی عدالتی فضایی و کرونا در جوامع پیشرفته، تاثیر بی عدالتی فضایی بر اثرگذاری کرونا در ایران را با توجه به شاخصه های نظام سلامت مورد توجه قرار داده است.
بحران کرونا و بازآفرینی نقش مرزهای بین المللی
بحران کرونا و بازآفرینی نقش مرزهای بین المللی
از:
دکتر محمدرضا حافظنیا؛ استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
ابراهیم احمدی؛ دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
بیتردید بحران کرونا، ضمن یادآوری مفاهیم پایه در جغرافیای سیاسی (سرزمین، ملت، زیستگاه، حاکمیت، حکومت، امنیت، دولت، قلمرو، مرز و…)، با یادآوری نقش مرزها در دفاع از اصل امنیت ملی، حاکمیت ملی، تمامیت ارضی، استقلال ملی، قلمرو آرایی و…، هشدار مجددی بود در جهت فلسفی اندیشی و نگرش عقلایی و واقع بینانه به هستی و کارکرد مرزها. اغراق نیست اگر بگوییم این بحران عامل خیزش مجدد مرزهای جغرافیای سیاسی در همه مقیاسها از محلی/ مکانی تا بین المللی بود.
راهبرد جغرافياي سياسي/ ژئوپلیتیکی حل بحران کرونا و بيماري هاي پاندميک
راهبرد جغرافياي سياسي/ ژئوپلیتیکی حل بحران کرونا و بيماري هاي پاندميک
از:
دکتر محمدرضا حافظ نيا، استاد جغرافياي سياسي دانشگاه تربيت مدرس
دکتر ابراهيم رومينا، استاديار جغرافياي سياسي دانشگاه تربيت مدرس
جهان از اواخر سال 2019 تا کنون، در تلاطم و نابسامانی ناشي از بيماري واگیر دار کرونا (COVID- 19) بسر می‌برد) WTO. (1), 2020 (. ویروسي مخرب، که مي‌‌تواند درس‌‌آموخته‌‌هاي فراواني براي جهان آسيب‌‌پذير داشته باشد. در اندک زماني، مرزهاي جهاني را در نوردید و وارد ساير فضاهاي جغرافيايي و تمامی کشورهای جهان که متأثر از شبکه پیچیده و درهم‌تنیده اقتصادي، اجتماعي و کنش‌های فضايي بودند گرديد.
”می کوشم بیش از آنکه بخوانم، فکر کنم و بیش از آنکه روایت کنم تولید کنم.“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا
” من بناچار با انسان ها، الگوها و پارادایم هایی زندگی می کنم که هستند، ولی برای آنهایی هستم که در آینده خواهند آمد و من آنگاه نخواهم بود.“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا
”دوستی و دشمنی ابدی و پایدار وجود ندارد. پس اعتماد مطلق نباید کرد و تمام پلهای ارتباط را نیز نباید خراب کرد.“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا
”حرف و نظر خود را جایی بگویید که شنونده برای آن هزینه کرده باشد“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا
”نقد علمی درست به پاکسازی و سالم سازی عرصه علم از خرافات، و نیز تکامل علم و معرفت منجر می شود“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا
”آن دسته مفاهیم، نظریه ها و گزاره های علمی و معرفتی از ارزش و اعتبار تولیدی برخوردارند که محصول پژوهش علمی و یا ذهن مکاشفه ای خود نویسنده هستند و به جایی ارجاع یا رفرنس نداده اند. روایت محض و یا مونتاژ آثار علمی و معرفتی دیگران، هر چند بجای خود ارزشمند است، ولی تولید علم ناب محسوب نمی شود..“
– دکتر محمدرضا حافظ نیا