مدل مفروض تحقق همگرایی منطقه ای (با تاکید بر حوزه خلیج فارس )

پیش شرط ایفای نقش محوری هر کشور دارای قدرت برتر در یک منطقه ژئوپلیتیکی، وجود فضایی آرام، صمیمی و دور از تنش در منطقه است. در غیر اینصورت قدرت برتر منطقه ای نمی تواند نقش محوری خود را ایفا کند. بنابراین سیاست ملی قدرت برتر منطقه ای، متشکل کردن کشورهای عضو یک منطقه ژئوپلیتیکی در قالب یک سیستم و بدور از حضور و نقش مداخله گران بیرونی می باشد.

ایران نیز بعنوان قدرت برتر در منطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس، بدنبال این سیاست بوده و بطور طبیعی از بروز تنش و از ورود نیروهای مداخله گر برون منطقه ای استقبال نمی کند. به عبارت دیگر، رجحان ایران این  است که امنیت، آرامش و همگرایی منطقه در قالب یک سیستم درون منطقه ای بدون حضور بازیگران برون منطقه ای برقرار شود. چراکه منطق ژئوپلیتیک، این سیاست را بر ایران تحمیل می کند.

 البته در شرایط حاکمیت فضای پرتنش و پرتضاد در منطقه خلیج فارس نمی توان بلافاصله از همگرایی سیاسی صحبت کرد. زیرا در چنین مناطقی فرایند همگرایی سطح بندی شده و مرحله ای می باشد. فرایند همگرایی در این مناطق دارای سطوح تدریجی و مراحل زیر است، و از مرحله همگرای فنی، تخصصی آغاز می شود و در شرایط کاهش کدورت و افزایش صمیمیت بین اعضا و یا کشورهای منطقه بتدریج به سطوح بعدی و نهایتا همگرایی دفاعی و امنیتی ارتقاء می یابد. بر عکس، به هر میزان که فضای منطقه متلاطم تر باشد، دستیابی به سطوح بالاتر همگرایی مشکلتر خواهد بود. ولی در سطوح پایین تر امکان همگرایی بیشتر وجود دارد.

همانگونه که مشاهده می شود، عالی ترین سطح همگرایی، همگرایی های امنیتی/ دفاعی/ استراتژیکی بوده و نازلترین سطح آن، همگرایی های فنی/ تخصصی می باشد. برای ایجاد همگرایی در منطقه متشنج خلیج فارس باید ابتدا به سراغ همگرایی های فنی/ تخصصی و ارتباطی رفت. چنانکه در این منطقه در سطح فنی و تخصصی، سازمان محیط زیست منطقه خلیج فارس با شرکت تمام هشت کشور ساحلی تشکیل شده است که مقرّ آن در کویت می باشد.

در راستای تلاش به منظور ایجاد همگرایی درمنطقه ژئوپلیتیکی خلیج فارس، اینجانب (دکترمحمّدرضا حافظ نیا) در گذشته نظریه «نهادسازی اقتصادی فراگیر و امنیت پایدار در منطقه خلیج فارس» را ارائه نموده ام. براساس این نظریه، برای رسیدن به همگرایی در سطوح بالا در منطقه خلیج فارس، باید از سطح فنی و اقتصادی شروع کرد چرا که در این زمینه حساسیت های سیاسی زیادی وجود ندارد.

 

از مباحث درس مناطق ژئوپلیتیکی پیرامون ایران- آذر 1393

استاد: دکتر محمّدرضا حافظ نیا

تدوین از: حسن رحیمی

بازدید کل: 648 , بازدید امروز: 1 

0 نظرات

ارسال نظر

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>