این مطلب حاصل یک سخنرانی است که تحت همین عنوان در تاریخ ششم تیرماه نود و چهار توسط اینجانب انجام گرفته است.
در ابتدا می خواهیم ببینیم نظام قدرت در جهان به کدام سمت حرکت می کند؟ و آیا اساسا می شود تصویری از وضع جهان در آینده ارایه کرد یا نه؟
در بحث دور نمای ژئوپلیتیک جهانی، قبلا نظریاتی را مطرح کرده ام و منتشر نیز شده است. از این رو مباحث
مطرح شده امروز نیز مطالب خودم است و ارجاعی به کسی نداده ام و آنچه ارائه می شود تولید شخص من ونظریات علمی خودم است.
فصلنامه تخصصی کانفلیت (Conflits) که به زبان فرانسه در پاریس منتشر می شود و در حوزه های مختلف، تاریخ، ژئوپلیتیک و روابط بین الملل مطلب می نویسد در اردیبهشت 1394 (آوریل 2015) مصاحبه ای درباره ماهیت ژئوپلیتیک و نظریات علمی من در این زمینه انجام داده است که تصویر آن بهمراه ترجمه فارسی برای اطلاع خوانندگان عزیز در اینجا درج می شود.
محمدرضا حافظ نیا، یک ژئوپلیتیک انسانی
تنها آمریکا و فرانسه نیستند. همانگونه که ما پیش از این به خوانندگان نشان دادیم، ژئوپلیتیک در سرتاسر جهان شکوفا می شود.
در این راستا، در ایران یک مکتب واقعی ژئوپلیتیک وجود دارد که پروفسور محمدرضا حافظ نیا نماینده آن است. وی بندرت مصاحبه با مجلات خارجی را قبول می کند. با این حال وی انجام این مصاحبه را برای شما پذیرفته است.
مصاحبه کننده: پاسکال گوشون، سردبیر مجله
سخنران: دکتر محمدرضا حافظ نیا – استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
دوشنبه، ۳۱ فروردین ماه ۱۳۹۴ – دانشگاه تربیت مدرس، تهران
برگزارکننده: قطب علمی جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
بحثی که قرار است من در خدمتتان باشم، ناظر بر بعد کاربردی جغرافیای سیاسی است.
به لحاظ معرفت‌شناسی هر رشته علمی و هر شاخۀ تخصصی، دو جنبه دارد. یکی جنبۀ بنیادی آن، که دانش و معرفت جهان‌شناسانه را تولید می‌کند، نظریه‌ها را تولید می‌کند، قواعد و اصول علمی را تولید می‌کند، مدل‌های علمی را تولید می‌کند، معرفت و شناخت ایجاد می‌کند. جنبه دیگر رشته‌های علمی، وجه کاربردی‌شان است. که این دانش تولید شده، این معرفت جهان‌شناسی تولید شده در رشته، به چه دردی می‌خورد؟ کجا می‌تواند مورد استفادۀ زندگی بشر قرار بگیرد؟ چه نیازهایی را برطرف می کند؟ چه مشکلی را حل می کند؟
از: دکتر محمدرضا حافظ نیا، استاد و مدیر قطب جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس،
برای ارائه به: همایش تمرکز زدایی و ساماندهی پایتخت
تهران- دانشگاه تربیت مدرس (قطب جغرافیای سیاسی)، ۴ و ۵ اسفند ۱۳۹۳
الگوی نظام حکومتی در ایران تک ساخت و بسیط است، که بر اساس آن قدرت سیاسی در دست شخصیت حقوقی واحدی بنام حکومت مرکزی قرار دارد که در تهران به عنوان پایتخت مستقر بوده و از این مکان بصورت عمودی حاکمیت خود را اعمال مینماید. علاوه بر این نظام اداری در دستگاههای حکومتی متمرکز بوده و فرآیندهای اداری و بوروکراتیک برای اداره امور اجرایی، فنی، تخصصی، خدماتی و عمومی در سطوح مختلف تقسیمات فضایی کشور، به مرکزیت تهران شکل گرفته و انجام میپذیرد.
تمرکز قدرت سیاسی و اداری در ایران محصول فرایندهای سیاسی پس از انقلاب مشروطه در طی یک قرن اخیر می باشد که منجر به اقتدار مکان شهری تهران به عنوان پایتخت گردیده است. اقتدار مزبور به تدریج باعث قطبی شدن تهران در فضای ملی کشور و تمرکز و تراکم منابع مالی و اقتصادی، فنی و تخصصی، علمی و آموزشی، اجتماعی و فرهنگی، ارتباطی و صنعتی، نظامی و امنیتی و غیره در آن شد که حاصل آن شکلگیری حرکت و هجرت جمعیت و شهروندان ایرانی از سرتاسر فضای ملی به سوی تهران و تمرکز و رشد فوقالعاده و سرطانی آن در همه ابعاد گردید و منظومه و سپهر شهری تهران و شهرها و سکونتگاههای اقماری را در جنوب البرز مرکزی و استانهای تهران و البرز همراه با انبوهی از مشکلات، تنگناها و چالشها بوجود آورد.
سخنرانی دکتر محمدرضا حافظ نیا استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، در افتتاحیه ششمین کنگره انجمن ژئوپلیتیک ایران
مکان: آمفی تئاتر دانشگاه خوارزمی- تهران، خیابان مفتح –در تاریخ 27بهمن 1393
تحت عنوان:
” ماهیت و مفهوم جغرافیای سیاسی شهر“
بسم‌الله الرحمن الرحیم
توضیح مقدماتی و خارج از بحث اصلی:
” فرمودند که وقت من بیست دقیقه است، من سعی میکنم انشاءالله در این چارچوب زمانی در خدمت شما باشم. کلیپ نماش داده شده، ما را به تاریخ برد و به یاد گذشته‌ها افتادیم که چقدر مرارت‌ها کشیده شده تا انجمن ژئوپلیتیک تأسیس شود، تقویت شود و رشد کند و همچنین نهادهای وابسته به انجمن. من جا دارد از زحمات همه‌کسانی که این انجمن را تأسیس کردند، هیئت مؤسسین روزهای اول و هیئت‌مدیره‌ها، رؤسا و کلیه کارکنان انجمن که با تلاشهای خودشان انجمن را به این روز رساندند و امروز انجمن ژئوپلیتیک یکی از انجمنهای برتر کشور است. بر اساس تأییدیه‌هایی که وزارت علوم می‌کند، و شما هم احتمالاً در سایت انجمن اینها را ملاحظه کردهاید. دوستان، این موفقیت‌ها را بر روی سایت انجمن گذاشتهاند. درجه A برای انجمن واقعاً درجه برتری است در بین انجمنهای علمی کشور.
این بخشنامه بدنبال پیگیری رئیس و دبیر کمیته برنامه ریزی علوم جغرافیایی صادر شده و بدینوسیله بخشنامه نادرست قبلی لغو شده است.
“نقد علمی درست به پاکسازی و سالم سازی عرصه علم از خرافات، و نیز تکامل علم و معرفت منجر می شود”
( م. حافظ نیا )
از آنجائیکه خوشبختانه برخی از اساتید و صاحبنظران ارجمند نسبت به نقد آثار و نظرات علمی اینجانب در قالب سخنرانی و یا مقاله و نوشته اقدام نموده و یا می نمایند، بدینوسیله ضمن تشکر از این اقدام ارزشمند، از آنها تقاضا می کنم ابتدا بررسی دقیق تر انجام داده تا از وارد بودن و یا موضوعیت داشتن نقد اطمینان حاصل نمایند، سپس در صورت امکان نقد خود را از طریق ای میل mhafeznia2006@yahoo.com برای اینجانب نیز ارسال نمایند تا در صورت وارد بودن، برای اصلاح و یا تکمیل اثر مورد استفاده قرار گیرد.
در ضمن سعی خواهم کرد در فرصت مناسب توضیحات لازم در باره چند مورد نقدی که از آن اطلاع یافته ام را تقدیم کنم.
به اطلاع خوانندگان می رساند که فصلنامه علمی پژوهشی ژئوپلیتیک در پایگاه بین المللی استناد علمی Scopus نمایه شده است. متن نامه Scopus را در ادامه مشاهده می کنید.
