راهبرد منطقی سازی ساختار سازمانی حکومت ها (با تاکید بر ج. ا. ایران )

فضاهای جغرافیایی به عنوان چارچوب استقرار موجودات عالم در مقیاس های مختلف از میکرو تا ماکرو (محلی تا کروی) دارای ابعاد سه گانه: طول، عرض و ارتفاع هستند و به مثابه زیستگاه سازه های انسانی عمل می کنند. هر فضای جغرافیایی در قالب یک اکوسیستم جغرافیایی، مرکب از دو ساخت فیزیکی و انسانی می باشد.

 ساخت فیزیکی فضا شامل الگوی سیستماتیک و نظام یافته ای از عناصر طبیعی و مصنوعی است که در حکم فضای زیست، فعالیت و حرکت سازه های انسانی، و سرشار از منابع زیرساختی و روساختی مورد نیاز برای حیات و بقای آنها در مقیاس های مختلف عمل می کند.

ساخت انسانی شامل ابنای بشر در اشکال سازه های سیستماتیک انسانی/ اجتماعی مختلف مرکب از اقوام، گروههای دینی، ملت ها، شهرنشینان، روستا نشینان، عشایر، سازه های سازمانی و کارکردی و غیر آن  می باشد که دارای هویت و ارزشهای مشترک، آرمانها، اهداف و منافع مشترک و در عین حال متعارض و متفاوت با سایر سازه های انسانی می باشند که بر اساس آن اندیشه و کنش ژئوپلیتیکی آنها را شکل می دهد.

سازه های انسانی با زیستگاه خود دارای روابط اکولوژیک می باشند که بنیاد فلسفی حقوق طبیعی و شهروندی آنان از جمله حق تابعیت و حق تعیین سرنوشت را تشکیل می دهد.

سازه های انسانی مبتنی بر حق طبیعی تعیین سرنوشت خود در زیستگاه، ناگزیر از تاسیس نهاد مدیریت فضا برای اداره امور اکوسیستم جغرافیایی خود می باشند تا ضمن تنظیم و کنترل مناسبات اجتماعی سازه انسانی، روابط اکولوژیکی آنها را با ساخت فیزیکی (طبیعی و مصنوعی) و نیز روابط آنها را با سازه های انسانی دیگر تنظیم، کنترل و مدیریت نموده و نیازهای مادی و معنوی آنها را تضمین و تدارک نماید. بر این اساس تاسیس نهاد مدیریت فضا در همه مقیاسها و نیز حکومت برای مدیریت سیاسی فضای ملی و کشوری مربوطه ضرورت فلسفی پیدا می کند.

اینجاست که از دید جغرافیای سیاسی، سازه های انسانی بنیاد فلسفی حکومت و ضرورت کشورداری و یا فضاداری را تشکیل میدهند. یعنی اینکه شهروندان سازه انسانی نظیر ملت دارای اصالت بوده و از جایگاه زیربنایی و منشا قدرت سیاسی برخوردارند. در صورتیکه حکومت و نهاد مدیریت سیاسی فضا دارای جایگاه روبنایی، نیابتی و وکالتی می باشند.

الف: ابعاد و اصول راهبرد

  1. اصالت مقتضیات فیزیکی و انسانی اکوسیستم و یا فضای جغرافیایی زیستگاه، در هر نوع سیستم گذاری سیاسی و اداری،
  2. اصالت داشتن رویکرد مدیریت بهینه فضا برای زیست شرافتمندانه شهروندان، بجای رویکرد فرمانروایی حکومت به عنوان قوه قاهره برای اطاعت پذیر پنداشتن شهروندان از حکومت،
  3. اولویت داشتن منافع و حقوق ملت و شهروندان، نسبت به منافع و حقوق هیات حاکمه،
  4. باور و حس امانت داری، مسئولیت پذیری و خدمت گذاری در هیات حاکمه، بجای پندار حق تملک قدرت سیاسی،
  5. ترجیح نظام تصمیم گیری و سیاست گذاری کلان ملی و محلی مبتنی بر دموکراسی مستقیم شهروندان، در برابر نظام تصمیم گیری حجره ای، پستویی، طبقاتی و نمایندگی حکومتی،
  6. اصالت دادن به عدم تمرکز و توزیع فضایی قدرت سیاسی و اجرایی، در برابر تمرکز و کانونی سازی قدرت سیاسی.
  7. اصالت دادن به ضرورتهای واقعی و حقیقی در ساختار سازی و نهاد سازی حاکمیتی، سازمانی و کارکردی در حکومت، بجای توجیهات ایدئولوژیک، سلیقه ای، هیجانی، معطوف به قدرت سیاسی و یا هوش شخصی حاکمان.
  8. کثرت گرایی و اصالت دادن به نقش آفرینی مشارکتی شهروندان در همه امور زیستگاه جغرافیایی، بجای قلت گرایی دولتی و طبقاتی در تصمیم گیری، اجرا و فعالیت.

ب: ضرورت های هستی شناسانه و ماموریت های حکومت

  1. ضرورت حفظ و بقای کشور به عنوان زیستگاه ملت،
  2. ضرورت تامین امنیت ملی و عمومی کشور،
  3. ضرورت مدیریت بهینه امور فضای جغرافیایی و سیستمهای سرزمینی کشور،
  4. ضرورت تنظیم روابط اجتماعی و مدیریت بهینه امور عمومی ملت در فضای زیستگاه،
  5. ضرورت تضمین و تامین بهینه نیازهای مادی و معنوی شهروندان،
  6. ضرورت تنظیم روابط و مدیریت تعامل با سایر کشورها و سسیتمهای بین المللی،
  7. ضرورت تنظیم روابط اکولوژیک سازه های حکومتی و انسانی، و حفاظت از سلامت، پایداری و تعادل اکوسیستم جغرافیایی کشور،
  8. ضرورت سازماندهی و ساختار سازی درونی دستگاه حکومت برای انجام وظایف و ماموریتهای ذاتی حکومت.

ج: ویژگی های کلی ساختار سازمانی حکومت در ایران

  1. منطقی نبودن بنیان فلسفی ساختار سازمانی حکومت، و داشتن مورفولوژی ناموزون و تا حدی مضحک،
  2. تک ساخت و تمرکز گرا بودن حکومت در فرآیند سازماندهی سیاسی فضای جغرافیایی کشور،
  3. تکوین تاریخی گسیخته، سلیقه ای، سیاسی و غیر منطقی نهادهای دولت مدرن،
  4. جمود سازمانی در اندیشه و عمل سازمانهای دولتی،
  5. واکنشی بودن الگوی مدیریت و ساخت یابی سازمانی نهادهای حکومت، و فقدان طرح جامع پیشینی،
  6. اصالت داشتن هستی و منافع هیات حاکمه در حکومت و دولت نسبت به منافع ملت و شهروندان،
  7. بوروکراتیک بودن افراطی فرایندهای اداری، و خو گرفتن و همزیستی حکام و شهروندان با آن،
  8. تداخل و تکثر وظایف مشابه درون ساختاری، و نتیجتا گسترش منازعات و رقابتهای درون سازمانی در حکومت و دولت،
  9. عدم تناسب ساختار سازمانی حکومت برای ایفای نقش ذاتی آن در کشورداری بهینه و اداره امور عمومی.

د: بنیان فلسفی ساختار سازی سازمانی حکومت

1- ضرورت مدیریت امور سرزمینی

الف ) فضای ملی یا عرصه جغرافیایی کشور

در این عرصه باید چهار بُعدِ فضا مورد توجه قرار گیرد:

  • مدیریت مالکیت فضا (حق تملک)،
  • مدیریت سیستم‌های اکولوژیک و حفظ تعادل‌های آن،
  • مدیریت کاربری فضا (آمایش سرزمین؛ تخصیص فضا به فعالیت)،
  • مدیریت بحران‌های سرزمینی (حوادث غیرمترقبه محیطی طبیعی یا انسانی).

ب) مدیریت منابع سرزمینی:

  • منابع زیر زمینی یا زیر سطحی(کانی و انرژی و…)،
  • منابع یا بنیادهای زیستی شامل: فضا، آب‌، خاک، هوا، انرژی، و حیات (گیاهی و جانوری)،
  • سایر منابع و سرمایه های رو سطحی انسان پایه.

ج ) سیستم‌های سرزمینی:

  • مساکن و سکونت‌گاه‌ها: (شهری، روستایی و عشایری)، 
  • شبکه‌ها: مانند شبکه‌ راه‌ و ترابری، شبکه‌های انرژی (برق و گاز)، شبکه ارتباطات،  شبکه آب،
  • ساخت‌ها: مانند ساخت‌های کشاورزی، ساخت‌های صنعتی، ساخت‌های دفاعی و امنیتی (پادگان‌ها و…) و غیره.

2- ضرورت مدیریت امور و نیازهای اساسی ملت و شهروندان

  • نیازهای فضایی، (مسکن، فعالیت، حرکت و…)،
  • نیازهای سیاسی، ( مشارکت سیاسی و تعیین سرنوشت، گزینش مدیران سیاسی در مقیاس‌های ملی و محلی، تابعیت، اسناد هویتی، حقوق شهروندی و غیره )،
  • نیاز به امنیت، (امنیت اجتماعی و عمومی، نظم و انضباط اجتماعی،  امنیت جان و مال و ناموس شهروندان)،
  • نیاز به ارتباطات بین‌المللی، (روابط بین المللی و سیاست خارجی به اقتضای تعاملات اجتماعی، اقتصادی، تجاری و علمی)،
  • نیازهای اقتصادی، ( کسب و کار، شغل، درآمد، پول و بانک، مبادله و بازرگانی )،
  • نیازهای فرهنگی،‌ (میراث فرهنگی و حفظ تاریخ ملت، شاخصه‌های فرهنگی و هویت ملی، و غیره)،
  • نیاز به سلامت، (بهداشت و درمان، ورزش و تربیت بدنی، سلامت روانی)،
  • نیاز به تفریح و اوقات فراغت، (‌برای بهبود روح خسته انسان شهری، نظیر گذران اوقات فراغت و گردشگری)،
  • نیازهای معنوی و مذهبی،‌ (عقاید و باورها، مناسک و آیین‌های مذهبی، مدارس دینی، زیارتگاه‌ها، خیریه‌ها)،
  • نیازهای اجتماعی، (رفاه و تأمین اجتماعی، عزت و کرامت، احساس سربلندی و افتخار، آزادی‌ها، ارتباطات اجتماعی، عدالت و برابری، حرمت اجتماعی)،
  • نیاز به دادرسی، (مراکز قضایی و دادگاهها)
  • نیاز جنسی و وراثتی، (آمیزش جنسی، زاد و ولد و خانواده)،
  • نیازهای غذایی، (خوراک و آشامیدنی‌ها)،
  • نیاز به انرژی، (حیات، حرکت،  فعالیت و کار)،
  • نیازهای زندگی، (ابزار زیست، ابزار حرکت (ماشین)، پوشاک، ابزار کار، وسایل خانه، ابزار ارتباط و…)،
  • نیازهای آموزشی، (ارتقاء علمی، فکری، تربیتی و مهارتی، اجتماعی سازی)،
  • نیازهای علمی و تکنولوژیک، (توسعه علمی و تکنولوژیک، رکن اساسی توسعه و قدرت ملی)،

3- ضرورت ساماندهی بخش مرکزی و یا سیستم عامل حکومت

  • تدوین نرم‌افزار‌های حکومتی: تدوین فرامین یا قوانین و مقررات (از طریق مجالس قانون گذاری و نهادهای شورایی، …)،
  • مدیریت امور ساختار سازمانی و نیروی انسانی حکومت: (مانند امور تشکیلاتی و استخدامی و…)،
  • مدیریت توسعه ملی: (مغز حکومت)، آمار و اطلاعات ملی، تدوین چشم‌انداز و استراتژی ملی، تدوین برنامه‌های توسعه ملی،
  • مدیریت مالی حکومت: اخذ مالیات‌ها، بودجه، درآمد و هزینه حکومت،
  • مدیریت پایش و کنترل قوانین و تضمین عدالت عمومی: نظارت حقوقی و قانونی، نظارت کارکردی؛ نظارت مراقبتی (حسن سلوک کارکنان دولت و…). این نهاد به عنوان دستگاه قضایی و یا می تواند زیر نظر پارلمان بعنوان نماینده ملت باشد،
  • مدیریت امنیت ملی و عمومی کشور: از طریق نیروهای مسلح و متخصصین الکترونیک و فناوری اطلاعات.

هـ: الگوی پیشنهادی ساختار اجرایی حکومت

الف: سازمانهای مرکزی و ملی

رئیس آنها به عنوان معاون رئیس حکومت یا دولت انجام وظیفه می نماید.

  1. سازمان امور اداری حکومت: برای ساختار و تشکیلات و نیروی انسانی حکومتی، سیستمها و فرآیندهای اداری،
  2. سازمان امور توسعه ملی: برای آمار و اطلاعات ملی، تدوین چشم انداز و استراتژی ملی، تدوین برنامه­های توسعه،
  3. سازمان امور مالی حکومت:  برای اخذ مالیاتها، تأمین درآمدها، مقررات مالی، بودجه ریزی و هزینه­های حکومت.
  4. سازمان نظارت ملی: برای نظارت مالی و حسابرسی، نظارت قانونی، نظارت کارکردی، نظارت مراقبتی (حراستها).

توضیح: این سازمان می تواند در قلمرو کلیت حکومت و زیر نظر قوای سه گانه عمل کند و رئیس آن با نظر رئیس کشور و حکومت، یا رای سران سه قوه منصوب شود.

ب: وزارتخانه ها

  1. وزارت دفاع (نیاز به امنیت ملی)، متولي نیروهای مسلح، سازمانهای دفاعی، مرزبانی کشور، استراتژي دفاعي، موجودیت کشور،
  2. وزارت امنیت داخلی (برای نیاز به امنیت فردی و اجتماعي)، تهيه اطلاعات امنیتی، نیروی انتظامی،  امنیت و حقوق شهروندی،
  3. وزارت خارجه (نیاز به روابط بین المللي)، روابط بین المللی، امور سازمانهای بین المللی، دیپلماسی، تامين امنیت ملی نرم افزاری،
  4. وزارت داخله­/ کشور (برای نیازهای سیاسی شهروندان)، مشارکت سیاسی شهروندان، انتخابات سیاسی، تابعیت شهروندان (پاسپورت)،  هویت ملی (شناسنامه و کارت ملی)، ثبت احوال كشور، حقوق شهروندان، تضمين آزادی سياسي، مدیریت سیاسی فضا ( استانداري، فرمانداري، بخشداري)، تقسيمات سياسي فضا (كشوري و شهري )، وفاق و همبستگی ملی، تنظيم رابطه حکومت و ملت،  دماسنجی سیاسی افکار عمومی، امور اقوام، احزاب و گروههای سیاسی، و غيره.
  5. وزارت فضای جغرافیایی( برای نيازهاي فضايي مردم)، مالکیت فضاي جغرافيايي كشور (ثبت اسناد)، مدیریت سیستمهای اکولوژیک، کاربری فضاي جغرافيايي (آمایش سرزمین)، مديريت مخاطرات و بحرانهای سرزمینی (حوادث غیر مترقبه).
  6. وزارت منابع زیستی (برای نيازها و بنیادهای زيستي)، مديريت امور معادن، آبها، خاکها، هوا، حیات گیاهی و جانوری،
  7. وزارت انرژی (برای نياز به انرژي)، مديريت نفت و گاز، برق و الکتریسیته، انرژی اتمی، انرژی خورشیدی، هيدرو الكتريك و غیره،
  8. وزارت سکونتگاهها ( برای نياز به زيستگاه و مسكن)، اداره امور شهرها، روستاها و مناطق عشایري ( شامل برنامه­ریزی، معماري، مدیریت شهري و روستايي، حمل و نقل شهری و غيره)،
  9. وزرات راه و ترابری / يا حمل و نقل ( برای نياز به حركت)، اداره امور حمل و نقل زمینی (راه­آهن- جاده)، دریائی، هوایی، فضائی،
  10. وزارت ارتباطات (برای نیاز ارتباطی)، اداره امور زیر ساختها و شبکه­هاي الكترونيكي، تلفن، ماهواره ها، اينترنت، فضای مجازی، پست  و غيره،
  11. وزارت رسانه­ ها (برای نیاز به اطلاع رساني)، اداره امور رادیو، تلویزیون، فيلم و سينما، مطبوعات، شبکه های اجتماعی،
  12. وزارت کشاورزی (برای نیاز به غذا)، اداره امور ساختهاي زراعي، باغي، دامي، و تأمین منابع غذایی كشور،
  13. وزارت صنایع (برای نیاز به مصنوعات)، اداره امور ساختهاي صنعتي، تامين نیازهای زندگی شامل خوراک، پوشاک، ابزارکار و فعاليت،        وسايل زندگي و خانگي، ابزار و ماشينهاي صنعتي و كارگاهي، استانداردسازی های تولیدی، و غيره،
  14. وزارت اقتصاد (برای نیاز اقتصادی)، مديريت کسب و کار، اشتغال، پول و بانک، تجارت و بازرگانی، درآمد و هزینه خانوارها و بنگاهها،
  15. وزارت فرهنگ (برای نیاز فرهنگی)، اداره امور میراث فرهنگی و تاریخي كشور، مباني هویت ملی، آئین ها، شاخصه­های فرهنگی و ملی، زبان ملي و محلي، موسیقی، هنر، ادبيات ملي، سرود ملی و سایر نمادهای ملی،
  16. وزارت سلامت (برای نیاز به سلامت)، اداره امور بهداشت، درمان، دارو، تربیت بدنی و ورزش، سلامت روانی و غيره،
  17. وزارت خانواده (برای نیاز جنسی و وراثتي)، اداره امور ازدواج، نیاز جنسی، زاد و ولد، حقوق خانواده، ارث، امور ويژه زنان، مردان، جوانان و کودکان، امور جمعیتی و غیره.
  18. وزارت امور دینی (برای نیاز دینی)، اداره امور باورهای دینی و مذهبی، مناسک و آئین های مذهبی، مدارس دینی، زیارتگاهها و خیریه ها، اقلیتهای دینی، و غيره. ( ادغام سازمان اوقاف، سازمان حج و زیارت، سازمان تبلیغات اسلامي، دفتر تبليغات، و غیره)،
  19. وزارت تفریح (برای نياز به آسايش و آرامش روحي و شادي)، اداره امور گردشگری و توریسم، مسابقات ورزشی، جشنواره ها، سرگرمی­ها، مراكز و فضاهاي تفريحي و غيره،
  20. وزارت آموزش (برای نیاز به آموزش و تربیت نیروی انسانی)، اداره امور آموزش پیش دبستانی، دبستانی، متوسطه، دانشگاهی (پیش دکتری)، تربیت نيروي انساني كشور (ادغام وزارت آموزش و پرورش، آموزش عالی، آموزش پزشکی و آموزشهای وزارتخانه ها)،
  21. وزرات علم و تکنولوژی (برای نیاز به توليد علمی و تکنولوژیک)، اداره امور مراکز تحقیقات علمی، آكادمي هاي علمي، دوره­های دکتری و پست دکتری، مراكز و سازمانهای توليد تکنولوژی، اختراعات و ابداعات، نشریات علمی، کتاب های علمی، انجمنهای علمی و غیره. (ادغام وزارت علوم، معاون علمی رئیس جمهور، جهاد دانشگاهی، مراكز و سازمانهاي تكنولوژيك، مراکز نشر علمي و غيره).
  22. وزارت امور اجتماعی ( برای نياز به رفاه و خدمات اجتماعی)، امور تأمین اجتماعی و بیمه ها، مشاوره هاي اجتماعي، تصدي و تولي امور كيفي اجتماعي نظير: اخلاقیات عمومی، کرامت و عزت اجتماعي، ارتباطات و همبستگي اجتماعی و غيره،
  23. وزارت دادگستری (برای تضمین عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی)، تامین حقوق فردی و عمومی و اجرای عدالت.

ج: شوراهای عالی سیاست گذاری و هماهنگی

اين ها نهادهای ایجاد هماهنگي رفتاري در دولت، و نیز رابط اجزای ساختاری حکومت با قوه مقننه می باشند.

  • شورای عالی امنیت ملی (دفاع و امنیت)،
  • شورای عالی امور سیاسی (داخله و خارجه)،
  • شورای عالی فضای جغرافیایی (مالکیت، آمایش، تعادلهای اکولوژیک، امنیت فضائی)،
  • شورای عالی سکونتگاهها،
  • شورای عالی اقتصاد،
  • شورای عالی امور اجتماعی،
  • شورای عالی فرهنگ،
  • شورای عالی آموزش، علم و تکنولوژی،
  • شورای عالی امور دینی،
  • شورای عالَی امور زیربنائی (سیستم های سرزمینی)،
  • شورای عالی انرژی،
  • شورای عالی منابع زیستی،
  • شورای عالی توسعه ملی،

توضیحات:
در تمامی شوراها، یکی از وزرا یا رئیس سازمان مرتبط بعنوان دبیر و مسئول دبیرخانه شورا، و رئیس حکومت و دولت یا معاون وی، به عنوان رئیس آن خواهد بود .

  • در تمامی شوراهای عالی، نمایندگان ذیصلاح و مرتبط شش نهاد زیر عضویت دایم خواهند داشت:

رهبری، مجلس شورای اسلامی، سازمان امور توسعه ملی، قوه قضائیه، وزارت داخله، وزارت خارجه.

بازدید کل: 1,034 , بازدید امروز: 2 

0 نظرات

ارسال نظر

XHTML: You can use these tags: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <s> <strike> <strong>