نظریه جدید در باره هارتلند (قلب کره زمین)
اصطلاح هارتلند را ظاهرا اولین بار سر هلفورد مکیندر جغرافیدان انگلیسی در آغار قرن بیستم (1904) و با موضوع و نقش ژئواستراتژیک وضع کرد، و از لحاظ مکانی آنرا بر فضای جغرافیایی بین ارتفاعات اورال، البرز-هندوکش، سیبری و اقیانوس منجمد شمالی تطبیق داد. از آن زمان تا کنون هارتلند بلحاظ موضوعی و مکانی دچار تغییر و تحول بوده است.
هارتلند به معنی قلب زمین، به لحاظ مفهومی عبارت است از مکان و فضای جغرافیایی پر قدرت در سطح کره زمین، که یک یا چند امر جهانی، و یا سیاست جهانی به آن پیوند خورده باشد. به عبارتی هارتلند مکان و فضای جغرافیایی برخوردار از پتانسیل قدرت است که حاوی یک یا چند ارزش یا صفتی است که کارکرد جهانی و کروی دارد. بنابراین هارتلند از حیث زمانی و مکانی و حتی موضوعی، ناپایدار و متغییر است.
بدین معنی که هارتلندها ثابت و ابدی نیستند، یعنی در بعد زمانی و تاریخی ممکن است ارزش و نقش یک هارتلند کم یا زیاد شود و یا حتی از بین برود. از لحاظ مکانی نیز ممکن است هارتلند در سطح سیاره زمین جابجا شود. بلحاظ موضوعی نیز نقش و کارکرد هارتلند ممکن است تغییر کند و موضوعات و مسائل جدیدی در زندگی بشر و جهان پدید آید که از اهمیت فوق العاده ای برخوردار شوند. بطور همزمان نیز ممکن است کره زمین دارای چند قلب و یا هارتلند باشد. یعنی متناسب با هر موضوع و یا ارزش و نقشی که قدرتمندانه ایفا میکند یک قلب خاص با حوزه نفوذ و یا کارکرد جهانی و کروی داشته باشد.
بر این اساس توان گفت که هارتلندها در بعد موضوعی متکثّرند، در بعد مکانی جابجا می شوند، و در بعد زمانی دچار فراز و فرود میگردند. در هر صورت آنها از حوزه نفوذ و یا کارکرد جهانی و کروی قدرتمند برخوردارند.
امروزه کره زمین قلبها و هارتلندهای مختلفی دارد. مثلا: شمال غرب آمریکا و اروپا هارتلندهای مالی و پولی، غرب آمریکا (کالیفرنیا) هارتلند فضای مجازی و فناوری اطلاعات، خلیج فارس هارتلند انرژی فسیلی، آمریکای شمالی هارتلند علمی و تکنولوژیک، شرق اروپا و اقیانوس آرام هارتلند ژئواستراتژیک، و آسیای جنوبغربی هارتلند بحران خیز جهان می باشند.
از: دکتر محمدرضا حافظ نیا- استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس- خرداد 1393
بازدید کل: 806 , بازدید امروز: 1
دکتر محمدرضا حافظ نیا متولد۱۳۳۴ در روستای خراشاد شهرستان بیرجند، و استاد پایه 44 گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس است. تخصص ایشان جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است. وی در سال ۱۳۶۹ به عنوان اولین فارغ التحصیل دوره های دکتری دانشگاه تربیت مدرس موفق به اخذ مدرک دکتری در رشته جغرافیای سیاسی شد.
0 نظرات