تبیین فلسفی ساختار سازی حکومتها مبتنی بر جغرافیای سیاسی( با تاکید بر ایران)
:: این مقاله در “همایش ملی جغرافیای سیاسی کاربردی” در تاریخ 18 مهر 1391 که در تهران برگزار شد، ارایه گردیده است.
کشور (State) به عنوان موضوع اصلی در جغرافیای سیاسی حداقل از سه مولفه اساسی تشکیل شده است که عبارتند از: سرزمین، ملت، نظام سیاسی یا حکومت. سرزمین در حکم زیستگاه مشترک ملت و قلمرو جغرافیایی برای فرمانروایی حکومت است. ملت مجموعه انسانهای همبسته و مقیم در قلمرو سرزمین و برخوردار از حق آب و گل و تابعیت است که از سوئی مالک و صاحب اختیار سرزمین و از سوئی دیگر منشا تشکیل حکومت و تعیین کننده چگونگی آن برای حاکمیت بر سرزمین است. حکومت یا نظام سیاسی انعکاس فرآیند سازمان یابی سیاسی ملت در قلمرو جغرافیایی کشور است که فلسفه آن ملت، هم از حیث منشا تشکیل و تاسیس و هم از حیث ماموریت در اداره امور کشور و ملت و نیز حفظ موجودیت آن و نیز تامین نیازهای مادی و معنوی ملت می باشد. بنابراین ملت و سرزمین به عنوان واقعیتهای پایدار از موقعیت زیربنائی، و حکومت از موقعیت روبنائی برخوردارند.
حکومت ها ناگریز از تعریف ساختار مناسب سازمانی در راستای ایفای نقش ذاتی و انجام ماموریتهای مزبور می باشند. سازمان یابی حکومتها ممکن است بر پایه فرآیند تحلیل فلسفی و منطقی و یا بر پایه الگوبرداری از یکدیگر بویژه از حکومتهای پیشرو، و یا متاثر از متغیرهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نیز غیر آن انجام پذیرد. آنچه مهم است این است که ساختار سازمانی حکومتها باید با ایفای نقش و ماموریت ذاتی آنها متناسب باشد در غیر اینصورت از انجام آن ناتوان بوده و با شکست روبرو خواهند شد. هر چند ساختار سازمانی مناسب به تنهایی کفایت از موفقیت یک حکومت نمی کند زیرا لازمه آن تناسب و همسویی مولفه مدیریت سیاسی یا سیستم عامل حکومت با آن از حیث اندیشه و عمل می باشد.
این مقاله سعی دارد با روش تحلیل فلسفی، بنیانهای جغرافیایی ساختار سازمانی حکومتها را مبتنی بر مولفه های اصلی کشور یعنی سرزمین، ملت و نظام سیاسی بیان کند تا از این طریق امکان دستیابی به الگوی علمی، عقلایی و منطقی ساختار حکومتها برای اداره بهینه کشورها فراهم آید. در این رابطه بنیانهای ساختاری مبتنی بر مولفه سرزمین بر اساس ضرورتهای مدیریتی، و بنیانهای ساختاری مبتنی بر مولفه ملت بر اساس ضرورتهای تامینی، و بنیانهای ساختاری مبتنی بر مولفه نظام سیاسی بر اساس ضرورتهای سازمان یابی درونی حکومتها تبیین می شوند.
واژگان کلیدی: جغرافیای سیاسی، حکومت، کشور، ساختار سازمانی، سرزمین، ملت.
بازدید کل: 537 , بازدید امروز: 1
دکتر محمدرضا حافظ نیا متولد۱۳۳۴ در روستای خراشاد شهرستان بیرجند، و استاد پایه 44 گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس است. تخصص ایشان جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک است. وی در سال ۱۳۶۹ به عنوان اولین فارغ التحصیل دوره های دکتری دانشگاه تربیت مدرس موفق به اخذ مدرک دکتری در رشته جغرافیای سیاسی شد.
0 نظرات